Hilversum

Afgelopen week besprak de commissie Welzijn voor het eerst de verordening maatschappelijke ondersteuning . Deze verordening is nodig omdat eind juni de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) definitief werd aangenomen. De WMO is een omstreden wet, die regelt dat gemeenten verantwoordelijk worden voor een groot aantal welzijnstaken. Onze regering van CDA en VVD geeft echter niet voldoende geld mee aan de gemeenten om de taken ook goed uit te kunnen voeren. Gemeenten moeten maar zien hoe ze deze kostenpost binnen de perken houden. De SP vreest dat de mensen die thuiszorg of andere voorzieningen nodig hebben het slachtoffer zullen worden van die bezuiniging. Mede daarom stemden de socialisten in zowel de tweede als de eerste kamer – als enige partij – tegen het wetsvoorstel.

Nu de WMO echter is aangenomen is het noodzakelijk de uitvoering ervan in Hilversum op een goede manier ter hand te nemen. ‘Het beperken van de WMO-ramp’ noemden we dat in ons verkiezingsprogramma. In hetcollegeprogramma spraken we als doel af dat mensen er noch in zorg, noch in financieel opzicht op achteruit zullen gaan. Om daarvoor te kunnen zorgen zijn volgens de SP enkele aanpassingen aan de verordening noodzakelijk. 

Allereerst vindt de SP dat de verordening wel erg veel aan het College van B&W overlaat. Regels over bepalende zaken zoals het al dan niet vragen van een eigen bijdrage of het al dan niet toekennen van een PGB worden buiten de verordening gehouden. Het is dan ook een goede zaak dat de wethouder (in antwoord op vragen van de SP) toezegde alle WMO-besluiten en beleidsregels met de Raad te zullen bespreken. Zonodig kan de Raad dan bijsturen. 

Inhoudelijk heeft de SP de grootste problemen met het primaat van de algemene voorziening, met het invoeren van een systeem van eigen bijdragen, met de onduidelijkheid rond het PGB en met de manier waarop het indiceren is geregeld. 

Het primaat van de algemene voorziening houdt in, dat als de gemeente vindt dat een algemene voorziening voor jou je probleem voldoende oplost, je het met die voorziening moet doen. Je krijgt geen beschikking waarin staat waarom de gemeente dat vindt, maar je verliest wel je recht op een individuele voorziening. Een voorbeeld: een gehandicapte heeft een verlaagd aanrecht nodig om zelf te kunnen koken vanuit een rolstoel. Dat is een individuele voorziening. De gemeente zegt: uw probleem is dat u niet kunt koken, u krijgt van ons iedere dag een magnetronmaaltijd. Dat is een algemene voorziening waardoor het recht op een individuele voorziening vervalt. 

Uiteraard ziet ook de SP in dat iedereen een individuele beschikking afgeven erg omslachtig is. Wij vrezen echter dat mensen bij het loket een algemene voorziening krijgen met de mededeling: ‘hier heeft u recht op’ om vervolgens niet meer verder te vragen. Daarom zou gemotiveerd moeten worden waarom de algemene voorziening voldoende is voor de aanvrager. Dat hoeft niet per se met een beschikking, maar wel op schrift. Deze motiveringsplicht voor toekenningen van algemene voorzieningen zou moeten worden opgenomen in de verordening. 

De SP is geen voorstander van eigen bijdragen voor WMO-voorzieningen. In de thuiszorg is al duidelijk gebleken wat de volstrekt onwenselijke gevolgen zijn van de eigen bijdrage: velen konden de kosten niet dragen en zegden noodzakelijke zorg op. Als rem op het gebruik van zorg is het een oneigenlijk middel: we hebben immers al – vrij strenge – indicatieprocedures. Wie geïndiceerd wordt heeft de voorziening echt wel nodig, ook als daar geen eigen geld voor is. Als middel om de WMO voor de gemeente betaalbaar te houden is het asociaal. Niemand kiest ervoor om een WMO-voorziening nodig te hebben. Een systeem van eigen bijdragen is een systeem van omgekeerde solidariteit: het is een gerichte lastenverzwaring voor hen die WMO-voorzieningen nodig hebben. De SP geeft voor het betalen van de WMO de voorkeur aan gewone solidariteit: de sterkere (lees: de gezonde) neemt de lasten van de zwakkere (de zorgbehoevende). 
Artikel 7 van de verordening is wat de SP betreft dan ook ongewenst. Op grond van de WMO kan een aanvrager in plaats van een individuele voorziening ook een persoonsgebonden budget (PGB) krijgen. Alleen als er overwegende bezwaren zijn mag een gemeente hiervan afwijken. In de verordening krijgt het College de bevoegdheid te bepalen in welke gevallen de aanvrager de keuze kan maken voor een PGB. Het is de vraag of kosten ook een overwegend bezwaar zullen zijn. 
Voor de SP is de mogelijkheid om voor een PGB te kiezen een belangrijke manier om de vrager van de voorziening meer zeggenschap over zijn of haar eigen leven te geven: menselijke waardigheid. Die mogelijkheid moet niet louter omwille van efficiency worden geschrapt. 

Er is niets zo moeilijk als het indiceren van (de behoeften van) mensen. Problemen met indicatie zijn dan ook berucht in de hoek van het sociaal beleid. Daarbij komt dat de bezwarencommissie van de gemeente onlangs constateerde dat er relatief veel problemen zijn met beschikkingen van sociale zaken. Het is niet realistisch om te verwachten dat zich op het gebied van de WMO geen problemen zullen voordoen. De SP vindt dat de burger daarvan niet de dupe mag worden. De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen om in een aantal gemeenten een proef te starten met een mediatiecommissie die bij onenigheid bemiddelt tussen burgers en gemeentebestuur. 
De SP pleit voor een proef met een mediatiecommissie. De mogelijkheid voor zo’n commissie zou in de verordening moeten worden opgenomen. 

Tenslotte… De WMO is een ingewikkelde wet, waarover nog volop gediscussieerd wordt. De gevolgen zijn nog niet geheel uitgekristalliseerd, maar helder is wel dat de taken die de gemeente van het Rijk overnemen veel geld kosten. Dat betekent dat er zakelijk moet worden gekeken wat wel en wat niet vergoed kan worden. Het is maar goed dat de SP er ook is om te zorgen dat die zakelijkheid niet te ver doorslaat: in de verordening zouden – onder andere – kloosters worden uitgesloten van woningaanpassingen. Het is echter niet denkbeeldig dat de steeds ouder wordende bevolking van de Hilversumse kloosters dergelijke aanpassingen wel kan gebruiken. En als je dan beseft wat bijvoorbeeld de zusters van de Stad Gods door de jaren heen hebben bijgedragen aan het welzijn van Hilversum… Dat besef leek er gelukkig ook te zijn bij de wethouder, die grif toezegde deze ‘charmante suggestie’ aandachtig te zullen bestuderen.